Hayat belirsizliklerle ve kaçınılmaz zorluklarla doludur. Kimi zaman ekonomik kimi zaman da sağlık sorunları gibi büyük zorlukların yanı sıra küçük tartışmalar, belli durumlar karşısında verilmesi gereken kararlar hayatı zorlaştırır. İnsan böyle zamanlarda teselliye ihtiyaç duyar. Bu sebeple yaratıcı çıkış yollarına yönelir.
Kurmacalar, eski zamanlardan bugüne insanın zorluklara karşı dayanabilmesi, kendini daha iyi hissetmesi ve hayatta bir anlam bulması için başvurduğu en önemli araçlardandır. Kurguyu okumak da yazmak da kişiye şifa verir.
Kurmacalar iyileştirme işlevlerini hem kalbe hem de zihne hitap ederek yerine getirir. Zaman zaman bazı düşüncelerden kaçmaya yardımcı olurken, bazen de empati kurma becerisini geliştirerek farklı bakış açılarını tanıma ve ilişkilerdeki dönüşümü gerçekleştirmeye yardımcı olur.
Gelin, kurmacaların hayatla başa çıkmadaki etkisine daha yakından bakalım.
Kurmaca: Güvenli sığınağımız
Hayat insanın üstüne üstüne geldiğinde kurmacaya sığınan kişiler vardır. Kurmaca bu anlamda iyi bir kaçış yöntemidir. Başka bir kurmaca dünyada, başka insanlar arasında, başka dertleri konu edinen bir hikâyeye kaçmak kişiyi kendi dünyasının ötesine taşır. Kaçış dediğimiz bu uzaklaşma, insanın kendi dünyasına mesafelenmesine olanak sağlar, böylece onu dinlendirir ve yeniden enerji depolayabilmesine alan açar. Yazan için de okuyan için de durum böyledir. Yazar kendi yarattığı dünyada kontrolü eline almıştır, okur da bu güvenli alanda gezinerek kendi hayatına sağaltıcı bir dokunuş sunar.
Kurmaca: Empati kaynağımız
İnsan duygusal bir varlıktır ve tüm duyguları hissetmeye açıktır. Ancak hızla akan hayatın içinde yaşadığı olaylar karşısında hissettiği duygulara dokunması, onları adlandırması zorlaşır. Kişinin kendi duygularıyla buluşması bile bu kadar zorken karşısındaki insanların duygularını anlaması mümkün olmayabilir.
Kurmacalar dünyayı farklı gözlerle görmemizi sağlar. Karakterler ve yaşadıkları olaylar farklıdır, ancak yaşanan duygular ortaktır. Hikâyenin içinde karakterlerle yol alan okur duygudaşlığı kurarak hiç yaşamadığı olayların, hiç yaşamadığı coğrafyaların, hiç düşünmediği konuların insanda yarattığı etkileri gözlemleyebilir. Böylece kendi kişisel deneyimlerini de çoğaltmış olur. Gerçek hayatta başkalarıyla daha kolay bağ kurabilir hale gelir.
Yazarlar için bu süreç kendini keşfetme aracı olarak işlev görür. Metindeki olaylar ve zorluklar yaratılmıştır, ancak yaratılan çözümler gerçek hayata etki eder. Çünkü yazar karakterlerin duygu dünyasını araştırarak kendi içine bir yolculuk yapmaya başlar, kendini de daha iyi anlar.
Kurmaca: İyileştirici gücümüz
Kurmacalar reçete yazamaz. Ancak pek çok durumda iyileştirici bir etki sunar. Araştırmalar, kurmacaları okumanın da yazmanın da farklı iyileştirici etkilerine işaret eder. Okurlar kendilerine benzeyen karakterlerle özdeşlik kurup, yalnız olmadıklarını fark ederler ve kendi sorunlarına bakabilmek için kendilerine bir mesafe ve alan tanımış olurlar. Yazarlar ise farklı durumları, çeşitli duyguları ve özellikle de yüzleşmesi zor duyguları bir karakter aracılığıyla, somutlaştırarak ortaya koyduklarında duyguların serbest bırakılması kişiyi rahatlatır, arınmasını sağlar.
Kurmaca: Sorun çözme becerimiz
Kurmacalarda çatışma vardır. Kahramanların çözmesi gereken sorunları, aşmaları gereken zorlukları vardır. Okur karakterlerle birlikte ilerleyerek sorunlara vakıf olur, onlar üzerine karakterlerle birlikte düşünür ve onları karakterlerle birlikte aşar. Karakterin bir sonraki adımını düşünmek okur için de yazar için de bir sorun çözme, ileriye dönük düşünme pratiğidir.
Kurmaca: Aklımıza mukayyet olanımız
Okuma esnasında zihinde ve bedende meditasyon etkisine benzeyen bir etki ortaya çıkar. Çünkü zihin sadece hikâyeye ve âna odaklanabilir, böylece stres etkileri azalırken zihinsel iyilik hali ve ânın farkındalığı artar.
Yazma esnasında ise odak yine yazılan hikâyede olur; yaratıcılık önce kâğıda akıtılır, ardından kurmaca mantığında yapılandırılır. Zihnin iki lobunu da çalıştıran bu yaratım süreci kişinin tüm hayatına pozitif etki sunar.
Günlük tutmayı burada ayrıca belirtmek gerekir. Hatıraların yazılı aktarımı, onları somutlaştırarak kişinin onları yorumlamasını kolaylaştırır. Bu anlamda terapi etkisine benzer bir etki yaratır.
Hikâyelerden güç alırız
“Hayata edebiyat katıyoruz” diyerek yola çıkarken kurmacaların bizi hayata tutundurduğunu, hayatla başa çıkmanın en güzel yollarından biri olduğunu biliyorduk. Hâlâ biliyoruz; güzel bir roman, iyi bir öykü hayat kurtarır. Duygularımızı harekete geçirerek yaşadığımızı yeniden bize hatırlatır. Arzuladığımız dünyayı yaratmak için bize güç ve ilham verir. Başka türlüsünün mümkün olduğunu gösterir. Kelimelerle yaratılan dünyayla başka ruhlara dokunur, kelimelerin bize dokunuşuyla ruhumuzu besleriz.
Bu yolculukta bizimle birlikte yol alabilirsiniz.
Comments